چالش‌های مصرف آب زیرزمینی در استان کرمانشاه

در یک گفتگوی تحلیلی که در گروه “صدای کشاورز” برگزار شد، مهندس علی میر حسنی، سرپرست اسبق سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه و مدیر اسبق آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه، به بررسی وضعیت بحرانی منابع آب زیرزمینی در این استان پرداخت. او با تأکید بر اهمیت مدیریت صحیح منابع آبی، به سه روش اصلی مصرف آبهای زیرزمینی برای کشاورزی صورت میپذیرد:

 

۱-چاه‌های مجاز دارای کنتورهوشمندبرقی؛ تنها حدود ۳ هزار حلقه در استان تا کنون مجهز به کنتور هوشمند شده اند. این چاه‌ها پس از مشخص شدن مشخص شدن حجم آب مجاز مطابق پروانه بهره برداری، (به شرط عدم شارژ مجدد توسط وزارت نیرو) قابل کنترل هستند.

۲- چاه‌های مجاز بدون کنتور که تعداد آنها حدود ۷ هزار حلقه است و هیچ کنترلی بر میزان مصرف حجمی آب خروجی از چاه وجود ندارد.

۳- چاه‌های غیر مجاز:

تعداد چاههای پرنشده موجود به حدود ۶ هزار حلقه می‌رسد که مصرف آب این چاه‌ها قابل کنترل نبوده و صاحبان آنها بدون محدودیت در مصرف آب و پرداخت هرگونه هزینه به دولت در حال استفاده رایگان میباشند و این مسأله نگرانی‌های جدی را به همراه دارد.

 

مهندس حسنی در ادامه توضیح داد که با توجه به وضعیت موجود، تنها می‌توان بر روی ۳۰ درصد از چاه‌ها مجاز کنترل ایجاد کرد. که با احتساب چاههای غیر مجاز به تعداد ۶ هزار حلقه عملا به لحاظ تعداد عدد ۳۰ درصد به کمتر از ۱۹ درصد میرسد.

او به برخی از راهکارهای پیشنهادی در صرفه‌جویی در مصرف آب اشاره کرد. از جمله این راهکارها، نصب کنتور بر روی تمام چاه‌های مجاز بود. حسنی تأکید کرد که نصب کنتور بر روی چاه‌های برقی و دیزلی نیازمند زیرساخت‌های لازم است که باید دولت به صورت ویژه اعتبارات آنها را در کوتاهترین زمان ممکن فراهم نماید.وعملا با این اعتبارات قطره چکانی و افزایش هزینه های سالانه این هدف محقق نخواهد شد.

 

او همچنین به عدم شارژ مجدد کارت شارژ چاه‌ها اشاره کرد و گفت: “این اقدام می‌تواند به کاهش مصرف آب و ارتقا مدیریت بهره برداران در مصرف صحیح حجم اب شارژ شده سالانه کمک کند. که در شرایط بحرانی فعلی، ضروری است.

مهندس حسنی تسریع در پر و ساماندهی چاه‌های غیر مجاز با همکاری تمامی ارگان‌ها و مردم را نیز از دیگر راهکارهای مؤثر دانست و افزود: “این همکاری می‌تواند به بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی کمک کند.”

 

یکی دیگر از نکات مطرح شده توسط مهندس حسنی، جایگزین زراعتهای کم آب بر با گیاهان پر مصرف و استفاده از آب سبز در کشتهای پاییزه از جمله چقندر پاییزه و دانه های روغنی و… در مناطق گرمسیری استان اشاره نمود. او با بیان اینکه با توجه به محدودیت منابع آب، این اقدام از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: “باید به کشاورزان آموزش داده شود که چه گیاهانی به بهینه‌سازی مصرف آب کمک می‌کنند.” همچنین، مهندس حسنی به اجرای سیستم‌های نوین آبیاری، به ویژه سیستم میکرو، تأکید کرد و گفت: ” خلع قانونی در اجبار نمودن کشاورزان به استفاده از این سیستم‌ها می‌تواند به خوبی نمایان است و در صورت وجود این قانون و اجرایی نمودن آن راندمان آبیاری در مزارع افزایش و مصرف آب را کاهش دهد.”

و موارد دیگر از جمله جلوگیری از کشت دوم در مناطق سردسیر و معتدل استان، جلوگیری و یا مدیریت و نظارت بیشتر بر مراحل مختلف کاشت و داشت کشاورزان مهاجر.

 

*ادامه مباحث و چالش‌های لایروبی قنوات*

 

وی همچنین به اهمیت لایروبی و مرمت قنوات اشاره کرد و گفت: “این اقدامات با اعتبارات محدود در مقابل افزایش هزینه‌های اجرایی سالانه به کندی پیش می‌رود.” او با انتقاد از وضعیت موجود، افزود: “بسیاری از قنوات به دلیل عدم سرمایه گذاری بموقع برای مرمت و حفر چاه در مجاور وحریم آنها در حال تخریب هستند و این امر می‌تواند به بحران آب برای بهره برداران در آینده منجر شود.”

 

در ادامه، سروش ایازی، یکی از اعضای گروه، از مهندس حسنی درباره امکان احداث قنات برای رفع عطش باغات در دشت‌های بیوه نیج و کرند غرب سوال کرد. حسنی پاسخ داد: “امروزه، با توجه به تکنولوژی‌های جدید، جابجایی آب میان حوضه‌ای با استفاده از لوله و پمپاژ به مراتب ساده‌تر و اقتصادی‌تر از قنات‌های سنتی است.” او تأکید کرد که با توجه به هزینه‌های بالای احداث قنات، بهتر است از روش‌های مدرن‌تر استفاده شود.

 

مهندس حسنی در پایان بر ضرورت استفاده از استخرهای ذخیره‌ای برای نگهداری آب باران و خروجی چشمه‌ها تأکید کرد و بر تلاش‌های سازمان جهاد کشاورزی در این زمینه تقدیر نمود. وی گفت: “استفاده از استخرهای ذخیره‌ای می‌تواند راهکاری مؤثر برای مدیریت منابع آبی در استان باشد.” این گفتگو به وضوح نشان‌دهنده چالش‌ها و نیازهای جدی در مدیریت مصرف آب در استان کرمانشاه است و ضرورت اقدامات فوری برای حفاظت از منابع آبی را نمایان می‌سازد.

 

مهندس حسنی همچنین به اهمیت فرهنگ‌سازی در بین کشاورزان اشاره کرد و گفت: “باید تلاش کنیم تا کشاورزان به اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده از تکنولوژی‌های نوین آبیاری آگاه شوند.” این گفتگو نشان می‌دهد که برای مقابله با بحران آب در استان کرمانشاه، نیاز به همکاری و همفکری تمامی ارگان‌ها و مردم است.